نوروفیدبک در واقع یک فرآیند یادگیری است و بر اساس شرطی‌سازی امواج مغزی عمل می‌کند. هدف نوروفیدبک در اصل آموزش خود تنظیمی به مغز است.

نوروفیدبک چیست؟

نوروفیدبک یک روش نوروتراپی است که با اعمال بازخورد یا فیدبک بر اساس سیگنال‌های قشر مغز، که از سطح سر دریافت می‌شود به بهبود اختلالات روانی کمک می‌کند. این فیدبک به صورت صوتی یا تصویری از طریق یک سیستم کامپیوتری در قالب انیمیشن به فرد داده می‌شود.

نوروفیدبک مانند آیینه‌ای برای مغز عمل می‌کند. مغز دائما به دنبال دیدن تاثیر خود بر روی محیط است. نوروفیدبک درمانی به مغز کمک می‌کند که ایرادات خود را ببیند و به تدریج آن‌ها را درمان کند.

نحوه انجام نوروفیدبک درمانی

مراحل انجام نوروفیدبک به شرح زیر است:

• در ابتدا طی یک جلسه ارزیابی، علایم یا سیمپتوم‌های آزاردهنده فرد شناسایی و پایه اختلال تشخیص داده می‌شود. بر این اساس پلن درمان و پروتکل مخصوص هر فرد توسط درمانگر تعیین می‌شود.
• با شروع جلسات درمانی مراجع روی صندلی مخصوص نشسته و انیمیشن انتخابی خود را مشاهده می‌کند و درمانگر با قرارادادن پنج الکترود بر روی پوست سر بیمار امواج مغزی فرد را دریافت می‌کند (موجی به سر وارد نمی‌شود).
• تا پنج جلسه اول درمانگر به وسیله تعامل با درمانجو، فرکانس بهینه مغز مراجع را به صورت اختصاصی پیدا می‌کند و تا جلسه بیستم فرد تحت تمرین با این فرکانس قرار می‌گیرد.
• انتظار می‌رود بعد از ۱۰ الی ۲۰ جلسه درمانی علائم آزاردهنده فرد بهبود یابد.

نوروفیدبک درمانی

انواع نوروفیدبک تراپی

نوروفیدبک انواع مختلفی دارد که با توجه به تشخیص درمانگر مناسب‌ترین روش برای اختلال فرد انتخاب می‌شود.

انواع روش های نوروفیدبک شامل موارد زیر است:

• نوروفیدبک کلاسیک
• لورتا نوروفیدبک
• نوروفیدبک ILF

نوروفیدبک کلاسیک

در روش نوروفیدبک کلاسیک، پس از انجام مصاحبه و ارزیابی بالینی فرد، نقشه مغزی و پروتکل‌نویسی توسط درمانگر آغاز می‌شود. طول درمان در این روش معمولا سی و پنج تا چهل جلسه به طول می‌انجامد.

لورتا نوروفیدبک

این نوع از نوروفیدبک مربوط به قسمت‌های عمیق‌تر مغز است. لورتا نوروفیدبک برای افرادی که همزمان از چندین اختلال رنج می‌برند پیشنهاد می‌شود زیرا می‌تواند چندین اختلال را همزمان درمان کند. همچنین طول درمان با این دستگاه کمتر از نوروفیدبک کلاسیک می‌باشد ولی هزینه آن از نوروفیدبک کلاسیک بیشتر است.

نوروفیدبک ILF

نوروفیدبک ILF آخرین دستاورد پروفسور اوتمر می‌باشد و در حال حاظر موثرترین روش نوروفیدبک درمانی در دنیاست. ILF مخفف عبارت Infra-Low frequency می‌باشد به معنای انجام نوروفیدبک در فرکانس‌های بسیار پایین. دستگاه NeuroAmp به عنوان تنها دستگاه که قادر به انجام نوروفیدبک ILF می‌باشد، حاصل ۳۵ سال تحقیق و توسعه نهاد بین‌المللی EEGINFO است.

بهترین روش نوروفیدبک کدام است؟

همانگونه که بالاتر اشاره شد در حال حاضر جدیدترین و پیشرفته‌ترین نسل نوروفیدبک در دنیا ILF می‌باشد. دستگاه نوروفیدبک ILF به دلایلی مانند کمتر شدن طول دوره درمان، شدت و قدرت بالاتر، ماندگاری بیشتر و وسعت عملکرد بالاتر، اکنون به بهترین دستگاه نوروفیدبک در جهان تبدیل شده است.

نوروفیدبک ILF چیست؟

دستگاه نوروفیدبک ILF به علت اینکه روشی مبتنی بر علائم و فردی است، بسیار موثر‌تر از سایر روش های نوروفیدبک عمل می‌کند. نوروفیدبک ILF مانند آینه‌ای برای مغز عمل می‌کند و با نشان دادن عملکرد مغز به خودش، باعث بهبود و درمان فرد می‌شود که به این فرآیند خود تنظیمی می‌گویند.

نوروفیدبک ILF چیست؟

مغز دائما در جستجوی تاثیراتی است که خود باعث آن‌ها شده است و می‌خواهد خود را با توجه به فیدبک‌های دریافتی اصلاح کند. آنچه مغز از خود درک می‌کند وابسته به موقعیت الکترودها و پارامترهای فیدبک می‌باشد.

تفاوت نوروفیدبک ILF با سایر روش های نوروفیدبک

نوروفیدبک ILF به عنوان جدیدترین روش نوروفیدبک تفاوت‌های فراوانی با روش‌های قدیمی دارد. مهم‌ترین تفاوت‌های نوروفیدبک ILF و سایر روش های نوروفیدبک عبارتند از:

• مدت زمان درمان کمتر
• قدرت عملکرد بالاتر و ماندگاری بیشتر
• وسعت عملکرد بیشتر
• تصاویر با کیفیت بیشتر از نظر گرافیکی
• از نظر هزینه به صرفه‌تر

مدت زمان کمتر درمان

از آنجاییکه شدت عملکرد نوروفیدبک ILF نسبت به سایر روش های نوروفیدبک بیشتر است، طول درمان در این روش نیز کمتر است و فرد می‌تواند نتیجه درمان خود را در بازه زمانی کوتاه‌تری مشاهده کند.

قدرت عملکرد بالاتر و ماندگاری بیشتر

دستگاه نوروفیدبک ILF بدلیل کار کردن بر روی امواج پایه مغز، قدرت عملکرد به مراتب بالاتری نسبت به سایر روش‌ها دارد. درنتیجه می‌توان انتظار داشت که درمان ماندگاری بیشتری داشته باشد.

وسعت عملکرد بیشتر

نوروفیدبک ILF نسبت به سایر روش های نوروفیدبک قابل استفاده برای درمان طیف وسیع‌تری از اختلالات است.

تصاویر با کیفیت بیشتر از نظر گرافیکی

بازی‌ها، فیلم‌ها و تصاویر گرافیکی که در نوروفیدبک ILF استفاده می‌شود بسیار جذاب‌تر از سایر روش‌ها است. بنابراین جلسات نوروفیدبک ILF برای مراجعین از جمله کودکان بسیار جذاب‌تر است.

از نظر هزینه به صرفه‌تر

دستگاه نوروفیدبک ILF بدلیل اینکه اختلال را در دوره زمانی کوتاه‌تری درمان می‌کند، از نظر هزینه بسیار مقرون به صرفه‌تر است. برای نمونه اختلالی که با ۴۰ جلسه نوروفیدبک کلاسیک درمان می‌شود را می‌توان در ۲۰ جلسه نوروفیدبک ILF درمان کرد.

مزایای نوروفیدبک ILF چیست؟

همان‌گونه که گفته شد، در این روش نوروفیدبک ILF بر روی فرکانس‌های بسیار پایین سیگنال‌های مغزی کار می‌شود و به بهبودی خود تنظیمی مغز در فرکانس‌های بسیار پایین منجر می‌شود؛ در نتیجه اثر بخشی سریع‌تر، ماندگا‌تر و بهینه‌تری دارد.

مهمترین مزایای نوروفیدبک ILF شامل موارد زیر است:

• تاثیرگذاری زودهنگام
• عدم وجود عوارض جانبی
• ماندگاری بالای درمان
• بالا بردن کیفیت کلی زندگی
• قابل اجرا برای افراد سالم برای داشتن عملکرد بهتر
• امکان کاهش دز دارو بعد از چند جلسه

کاربرد نوروفیدبک ILF

اختلالات قابل درمان با نوروفیدبک ILF شامل موارد زیر است:

• عدم تمرکز در بزرگسالان (ADHD)
• اختلال خلقی دو قطبی
• اختلالات اضطرابی
• افسردگی
• بیماری صرع
• میگرن
• بی خوابی
• PTSD
• مدیریت استرس
• آموزش عملکرد بهینه مغزی
• ترک سیگار

البته باید در نظر داشت که درمان نوروفیدبک به عنوان روش درمانی مکمل در کنار سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و با همراهی سایر مداخلات نتایج بهینه‌تری مورد انتظار می‌باشد.

نوروفیدبک تراپی

برخی از اختلالات با نوروفیدبک ILF خیلی بهتر درمان می‌شوند. یکی از آن‌ها اختلال دو قطبی است. همچنین بسیاری از افرادی که به اختلال افسردگی و یا اضطراب شدید مبتلا بودند با این روش به درمان کامل و ماندگار دست یافته‌اند و نتایجی که با ILF گرفتند بسیار بهتر از دیگر انواع نوروفیدبک بوده است.

سوالات رایج درباره نوروفیدبک

در ادامه برخی از سوالات رایج درباره درمان با نوروفیدبک پاسخ خواهیم داد.

آیا پس از اتمام درمان نوروفیدبک ممکن است علائم فرد بازگردد؟

یکی از نکات مهمی که در درمان نوروفیدبک باید مورد توجه قرار گیرد، تکمیل دوره درمان است. روش درمان نوروفیدبک یک روش خود تنظیمی است که به مغز این مهارت را می‌دهد تا یاد بگیرد چگونه می‌تواند خود را اصلاح کند. از آنجاییکه مهارت‌ها فراموش نمی‌شوند، این روش درمانی تاثیر دائمی بر روی مغز خواهد داشت و در صورت تکمیل دوره درمان رعایت ترتیب جلسات علائم فرد باز نمی‌گردد.

آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟

نوروفیدبک عوارض جانبی خاصی ندارد. در موارد محدودی در جلسات ابتدایی ممکن است فرد دچار سردرد و سرگیجه شود.

آیا مصرف دارو در هنگام درمان نوروفیدبک باید قطع شود؟

به طور کلی قطع دارو باید با نظر دکتر انجام شود اما انتظار می‌رود برای افرادی که از قبل دارو مصرف می‌کردند، درمان نوروفیدبک می‌تواند منجر به کاهش مصرف دارو شود.

احتمال موفقیت درمان نوروفیدبک چقدر است؟

در مورد برخی از اختلالات مانند درمان نوروفیدبک در اضطراب و استرس و کنترل میگرن می‌توان انتظار داشت که درمان ۸۰ درصد با موفقیت انجام شود ولی در سایر اختلالات این درصد کمتر گزارش شده است. پیشنهاد می‌شود نوروفیدبک به عنوان یک روش مکمل درمانی درنظر گرفته شود و در کنار سایر درمان‌ها می‌توان احتمال بهبودی فرد را افزایش داد.

روش درمان نوروفیدبک برای چه سنی مناسب است؟

از سنین ۵ یا ۶ سالگی به بالا می‌توان از نوروفیدبک استفاده کرد.